Khi nhìn sơ qua, người ta có thể thấy khó để thấy mối liên kết giữa fast-fashion và quyền lợi của trẻ em. Tuy nhiên, ngành công nghiệp thời trang không chỉ đơn giản là về quần áo. Một mặt, nó dựa nặng vào lao động trẻ em, vi phạm quyền lợi của trẻ em đối với giáo dục, tự do và sự bảo vệ. Mặt khác, nó mang theo chi phí về sức khỏe và môi trường, là ngành công nghiệp gây ô nhiễm hàng đầu, gây ra hậu quả đối với quyền lợi của nhiều trẻ em về môi trường sống an toàn và lành mạnh (United Nations, 2019).
Một cái nhìn tổng quan về vấn đề
Fast-fashion là một mô hình kinh doanh bắt đầu từ những năm 1990 là một phần của xu hướng toàn cầu hóa và tiêu dùng. Từ “nhanh” mô tả cơ chế chính đằng sau thực tế này: có quần áo cực kỳ rẻ có sẵn và dễ dàng thay thế. Chỉ cần thống kê số liệu, từ những năm 2000, sản xuất quần áo đã tăng gấp đôi, đạt 100 tỷ sản phẩm mỗi năm và cung cấp bộ sưu tập mới mỗi tuần (UNDP, 2019).
Để có thể sản xuất nhiều sản phẩm với giá thấp không thực tế, các tập đoàn đa quốc gia bắt đầu cạnh tranh để “đường đua xuống dưới”. Đó là họ bắt đầu tìm kiếm nguồn lao động và nguyên liệu rẻ hơn, điều này làm tổn thương người lao động, sự an toàn và môi trường.
Fast-fashion và lao động trẻ em
Nhu cầu ngày càng tăng về quần áo giá rẻ đến từ sự “phổ cập” của thời trang đã khiến các công ty phương Tây quay ra các nước như Ấn Độ, Pakistan và Bangladesh để tìm kiếm giá cả cạnh tranh hơn. Điều này đã đặt áp lực lên những nhà sản xuất ở các quốc gia thu nhập thấp và thu nhập trung bình để có thể đáp ứng yêu cầu với giá ngày càng rẻ và cạnh tranh. Để làm điều này, các nhà thầu đã cắt giảm chi phí tại mọi giai đoạn của chuỗi cung ứng thời trang, dẫn đến mức lương quá thấp và tiêu chuẩn an toàn, và lạm dụng lao động trẻ em.
Liên Hợp Quốc định nghĩa lao động trẻ em là “làm việc mà trẻ em quá sớm hoặc làm việc gây nguy hiểm và tổn hại cho trẻ em” (United Nations, 2021). Các hiệp định của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cũng như các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) thiết lập một chuỗi nguyên tắc nhằm loại bỏ mọi hình thức lao động trẻ em, bao gồm nô lệ, đứa bán dâm và sử dụng cho các hoạt động bất hợp pháp khác.
Mặc dù có sự giảm về lao động trẻ em từ năm 2000 đến 2012 (The Guardian, 2017), trong 4 năm gần đây, số lượng trẻ em lao động tăng thêm 8,4 triệu (UN News, 2021). Tính đến năm 2021, có 160 triệu trẻ em vẫn đang tham gia vào các hoạt động lợi dụng họ quyền định điều giáo dục, chăm sóc và dinh dưỡng đúng đắn và nói chung, quyền được làm trẻ em. *
Trong số 11% trẻ em bị buộc phải làm việc trái pháp luật, có nhiều trẻ làm việc trong ngành thời trang (The Guardian, 2017). Thậm chí, do bàn tay bé nhỏ, trẻ em rất phù hợp với các nhiệm vụ đòi hỏi sự chính xác và tinh tế, như hái bông hoặc may vá, làm cho họ dễ bị lợi dụng trong ngành công nghiệp may mặc.
Ngoài ra, ở các nước đang phát triển nơi mà hầu hết sản phẩm của fast-fashion được sản xuất, trẻ em đang là “cơ hội kinh doanh” cho các nhà thầu tìm kiếm nhân công không kỹ năng có thể được trả lương dưới mức lương tối thiểu và dễ bị ép buộc làm việc do sự yếu đuối của tuổi của họ. Vì thiếu kiểm soát, bao gồm cả các công đoàn lao động, và do tính phức tạp của chuỗi cung ứng fast-fashion, các nhà tuyển dụng thường thoát khỏi trách nhiệm về việc tham gia trong quá trình sản xuất, và các công ty cũng như người tiêu dùng gần như không thể theo dõi nơi và cách sản phẩm cuối cùng đã được sản xuất.
Lao động trẻ em là hậu quả trực tiếp của đói nghèo cực độ. Gia đình sống dưới mức đói thường bắt buộc phải dựa vào trẻ con của họ để sống sót, khiến cho họ phải làm việc từ khi mới 5 tuổi (UN News, 2021). Sự thiếu giáo dục và chăm sóc đúng đắn mà các em phải chịu đựng tạo ra, lập tức lại, một “bẫy đói nghèo”. Đó là một vòng lặp ác liệt khi trẻ em không được cung cấp cơ hội và phương tiện để thoát khỏi nghèo đói, làm cho con cháu của họ phải ở lại ngành và phải đối diện với những hậu quả nguy hiểm once more.
Quyền lợi môi trường của trẻ em
Nếu một mặt, làm việc 14 đến 16 giờ mỗi ngày trong điều kiện nguy hiểm vi phạm quyền lợi của trẻ em đối với giáo dục và tự do, mặt khác, các hậu quả tiêu cực của fast-fashion cũng vi phạm quyền của trẻ em đối với môi trường sống an toàn và lành mạnh.
Ngày nay, ngành công nghiệp thời trang đang trở thành một trong những ngành gây ô nhiễm nặng nề, chỉ sau ngành dầu khí (UN News, 2019). Với sản xuất 800 tỷ sản phẩm quần áo mới mỗi năm, ngành này chiếm 10% lượng khí thải carbon toàn cầu và tạo ra các yếu tố bên ngoại ở mỗi bước của chuỗi cung ứng của mình (Baptist World Aid Australia, 2019).
Quần áo thường được làm từ bông hoặc sợi tổng hợp: loại trước cực kỳ tiêu tốn nước và phụ thuộc vào các loại thuốc trừ sâu nặng, trong khi loại sau giúp tạo ra 35% microplastic gây ô nhiễm biển cả (UNDP, 2019). Điều này tương đương với 93 tỷ m3 nước mỗi năm và 3 triệu thùng dầu (UN News, 2019).
Ngoài tiêu tốn nước và ô nhiễm không khí, khi quần áo thường được may, nhuộm và phân phối ở nhiều quốc gia, quá trình sản xuất và phân phối của chúng gây ra lượng lớn khí thải thải ra khí nhà kính. Cuối cùng, fast-fashion dựa vào ý tưởng quần áo có thể bị vứt bỏ cũng dễ dàng như chúng được mua. Kết quả, 21 tỷ tấn quần áo kết thúc tại các bãi rác mỗi năm (UNECE, 2018), chỉ có 12% được tái chế (UNDP, 2019).
Vì những lý do này, fast-fashion đang tạo ra một tình huống bất công về môi trường. Như thường xuyên diễn ra, người nghèo và dễ bị tổn thương nhất thường mắc phải hậu quả của biến đổi khí hậu và phá hủy môi trường. Ngành công nghiệp thời trang đang vi phạm quyền lợi môi trường của cả công nhân và cộng đồng xung quanh trong suốt vòng đời của quần áo.
Sức khỏe tâm lý và thể chất của trẻ em sống gần bãi rác hoặc nhà máy, hoặc tệ hơn, làm việc trong chuỗi cung ứng của fast-fashion, đều đang bị đe dọa bởi những hậu quả ngoại ô của nó. Điều này là vi phạm không chấp nhận được đối với quyền lợi của trẻ em, cũng như quyền lợi con người, và chúng ta phải làm gì đó về vấn đề này.
Điều gì có thể thực hiện được?
Với đại dịch Covid-19 đang đe dọa các tiến bộ đã đạt được trong các khu vực dễ tổn thương nhất, số liệu về lao động trẻ em đã tệ hơn trong năm qua (UN News, 2021). Do đó, các quốc gia và tổ chức nên bắt đầu hành động ngay lập tức để đảm bảo thực hiện Mục tiêu 8.7 của SDGs hướng đến mục tiêu loại bỏ tất cả các hình thức lao động trẻ em vào năm 2025. Đối với các hậu quả môi trường của fast-fashion, dữ liệu cảnh báo cho chúng ta biết rằng, nếu các thực hành không cải thiện, lượng khí thải carbon từ ngành công nghiệp thời trang sẽ tăng 50% vào năm 2030 (UN News, 2019).
Tin tốt là có các tổ chức đang làm việc để chấm dứt lao động trẻ em và để đưa các tập đoàn đa quốc gia phải chịu trách nhiệm với chuỗi cung ứng vi phạm tiêu chuẩn môi trường và quyền lợi con người. Cũng như có nhiều cách mà bất kỳ ai trong số chúng ta cũng có thể đóng góp cho sự thay đổi tích cực, ví dụ như thông qua việc hiểu biết và bắt đầu đưa ra những quyết định tỉnh táo và đạo đức hơn.
Humanium cam kết bảo vệ quyền lợi của trẻ em và đã làm việc trên các dự án đặc biệt để nhấn mạnh vấn đề lao động trẻ em. Cụ thể hơn, Humanium đã giúp mở một trung tâm giáo dục đặc biệt cho trẻ em lao động tại Ấn Độ, nơi mà việc này vẫn phổ biến, cung cấp hỗ trợ giáo dục, vật lý, tâm lý và cảm xúc riêng biệt cho trẻ em, và cuối cùng là tái hòa nhập họ vào các trường công lập.
Hơn nữa, cùng với các tổ chức đối tác, chúng tôi đang làm việc để bảo vệ quyền lợi của tất cả trẻ em đối với giáo dục và môi trường sống an toàn và lành mạnh. Nếu bạn muốn tham gia vào các nỗ lực của Humanium để thực hiện quyền lợi của trẻ em trên toàn cầu, hãy đăng ký nhận bản tin của chúng tôi và trở thành một thành viên.
Vietnamese translation by Humanium
Tham khảo:
UN News. (2019, March 25). UN launches drive to highlight environmental cost of staying trendy.
UNDP. (2019, September 17). Six things you didn’t know about the true cost of fast fashion.
United Nations. (2021, June 12). World Day Against Child Labour 12 June.
The Guardian. (2017, May 22). Child labour in the fashion supply chain.
Borgen Journal. (2020, October 11). Child Labor Amid the Rise of Fast Fashion.
Baptist World Aid Australia. (2019, April). The 2019 Ethical Fashion Report THE TRUTH BEHIND THE BARCODE.
UN News. (2021, June 10). Child labour figure rises to 160
